Եկեղեցին ոչ ես եմ, ոչ դու ես, ոչ էլ կաթողիկոսն է

«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է Շիրակի հոգևոր թեմի առաջնորդ Միքայել եպիսկոպոս Աջապահյանը

 -Սրբազան, սեպտեմբերի 24-27-ը Մայր Աթոռում տեղի կունենա եպիսկոպոսների ժողով, որտեղ կքննարկվի նաև Հայոց Մեծ եղեռնի զոհերի հնարավոր սրբադասման հարցը: Ըստ Ձեզ, որքանո՞վ է այդ խնդիրը ակտուալ: Ո՞րն է ժողովի աննախադեպությունը:

 -Հայոց եղեռնի զոհերի սրբացման պահանջը հասարակության մեջ վաղուց կա, հետևաբար կա հասարակական պահանջ, և եկեղեցու ավանդությանն ու աստվածանաբանությանը դա չի հակասում, քանի որ Քրիստոսի համար զոհված ամեն մարդ սուրբ է, իսկ Եղեռնի ժամանակ զոհերի ճնշող մեծամասնությունը վստահաբար զոհվեցին նաև Քրիստոսի հավատի համար: Այս ժողովը կլինի նախադեպ, կկայանա իբրև ինստիտուտ, թեև միշտ եղել է, բայց չի գործել պատմական վերջին հարյուրամյակի ընթացքում, և հիմա անկախության պայմաններում նման հնարավորություն է ընձեռվել:

  -Այս ժողովին մասնակցելու է նաև Արամ Ա Մեծի Տանն Կիլիկիո կաթողիկոսը: Տարիներ շարունակ նա տկարացած եկեղեցու մասին բազմիցս արտահայտվել է:

 -Տկարացած եկեղեցին վերաբերում է նրան, որ սովետական տարիներին, այո, եկեղեցին տկարացել է, ոչ թե վերջին հինգ կամ տասը տարիների ընթացքում տկարացավ:

 -Բայց վերջին տարիներին հատկապես խոսում են եկեղեցու տկարության, կաթողիկոսի կամայականությունների մասին: Դուք չե՞ք հետևում լուրերին:

 -Ի՞նչ տկարություն, եկեղեցին տկա՞ր է: Եկեղեցին ոչ ես եմ, ոչ դու ես, ոչ էլ կաթողիկոսն է: Եկեղեցին ամենից առաջ Քրիստոս է: Քրիստոսի եկեղեցին չի կարող տկարանալ: Եթե հավատացյալ եք և հավատք ունեք Քրիստոսի հանդեպ, չեք կարող ասել, որ եկեղեցին երբևէ կարող է տկարանալ: Եկեղեցականները տկարանալ կարող են, եկեղեցին՝ ոչ:

 -Բազմիցս  եկեղեցում սահմանադրություն ունենալու անհրաժեշտության մասին է խոսվում, կարծես ստեղծվեց հանձնաժողով տարիներ առաջ, բայց կյանք չունեցավ:

 -Հիմա սահմանադրությունն ինչ-որ իդեա ֆիքս չէ: Կարող է լինել, կարող է չլինել: 1700 տարի է՝ եկեղեցին առանց սահմանադրության ապրել է, բայց դա չի նշանակում, որ սահմանադրություն չունի: Ունի իր կանոնները, կանոնական իրավունքը, դարեր շարունակ տարբեր ժողովներով սահմանված կարնոնները, ավանդությունը, այդ ամենն էլ ապրում է: Ուղղակի պետք է այդ բոլոր կանոններն ի մի բերել, ժամանակակից տեսքի վերածել ու անվանել սահմանադրություն: Կարելի է անել, կարելի է չանել: Ունենալով կամ չունենալով չէ, որ եկեղեցին ուժեղ է կամ տկար: Եթե 1700 տարի չի ունեցել, նշանակում է՝ եկեղեցին 1700 տարի տկա՞ր է եղել:  Եկեղեցին սահմանադրությամբ չէ, որ եկեղեցի է: Քրիստոս սահմանադրություն չտվեց, Ավետարան տվեց: Այն ավելի բարձր է, քան ցանկացած սահմանադրություն: Մենք առաջնորդվում ենք Ավետարանով, ոչ թե սահմանադրությամբ:

 -Շատ է խոսվում այն մասին, որ այս կաթողիկոսի ժամանակաշրջանում  հարյուրից ավելի կարգալույծ հոգևորականներ ունեցանք: Մինչդեռ եթե դա կարգավորվեր օրենքով, չէինք ունենա այսքան կարգալույծ հոգևորականներ, և չէր նշվի, որ սա կաթողիկոսի կամայականության դրսևորում է:

 -Եկեղեցին դեմոկրատական հաստատություն չէ, եկեղեցին նվիրապետական հաստատություն է: Ցանկացած կարգալույծ եղած հոգևորական ուխտ անելիս իմանում է, որ ուխտ է անում ի հնազանդություն հայրապետի ու հետևաբար հայրապետին անհնազանդություն անելու իրավունք չունի: Դա ի՞նչ կարգուկանոնով, ի՞նչ սահմանադրությամբ պետք է ղեկավարվի: Ի վերջո, ամենամեծ սահմանադրությունը հնազանդության սկզբունքն է: Չկա հնազանդության սկզբունք, չկա եկեղեցի: Բնականաբար, որևէ կարգալույց եղած հոգևորական, բնական է, չի ասելու՝ ես էի սխալ, որ ինձ կարգալույծ արեցին: Նա պետք է արդարանա: Այդ արդարանալու ատյանը չկա, բայց լավ է, որ լինի: Կարծես թե ստեղծվում է նման կարգապահական հանձնախումբ, որը քննում է այդպիսի հարցերը, և ինքն իր կարծիքը ներկայացնում է վեհափառ հայրապետին նույնությամբ: Բայց երբևիցե չի կարելի ասել, որ նվիրապետական կառույց ունեցող համակարգում ինչ-որ մեկը կամայականություններ է թույլ տալիս: Նախ՝ այդ ինչ-որ մեկը ինչ-որ մեկը չէ, Ամենայն հայոց հայրապետն է, որն ունի լիակատար ու լիարժեք իշխանություն: Որևիցե մեկը կարող է դա կամայականություն անվանել, մեկը՝ մի այլ բան, բայց դա նշանակում է նվիրապետական իշխանություն, և  յուրաքանչյուր եկեղեցական այդ իշխանությանը կապված է հնազանդությամբ: Չկա հնազանդություն, ուրեմն չի կարող լինել որևէ այլ արդարացում:

 -Վերջին շրջանում Երուսաղեմի հայոց պատրիարքի հայտարարությունը կաթողիկոսի հոգևոր ու նյութական արժեքների մասին, Ֆրանսիայի հայոց թեմի առաջնորդի՝ իր լիազորությունները դադարեցնելը մի՞թե չեն հուշում , որ այսօր խնդիրներ կան եկեղեցում:

 - Առկա խնդիրներ եկեղեցին միշտ ունեցել է և միշտ կունենա: Քրիստոսի ժամանակից ի վեր առկա խնդիրներ են եղել: Քրիստոս 12 առաքյալներ ընտրեց, 12-ից մեկը Հուդան դուրս եկավ, ուրեմն խնդիրներ կային նաև 12 առաքյալների միջև: Ուրեմն եկեղեցու մեջ միշտ խնդիրներ կլինեն, դրանում ոչ մի արտառոց բան չկա: Միշտ էլ հայր և որդի, եղբայր եղբայր հարաբերության մեջ կլինեն լարվածություններ: Այսինքն՝ ուռճացնելը, ֆետիշացնելը, ճգնաժամի անուն շոշափելն ավելորդ է, որովհետև այդպիսի թվացյալ լարվածություններ նվիրապետական աթոռների միջև, այսպես թե այնպես, և այսպիսի թվացյալ լարվածություններ միշտ էլ եղել են, և դրանք բոլորը լուծվել են, հասարակությունը անգամ տեղյակ չի եղել: Ուղղակի հիմա համացանց կա, երբեմն անզգուշաբար որոշակի նյութեր են տարածվում, հասարակության քննարկման առարկա են դառնում, հասարակությունն էլ կարծում է, թե այսօր եկեղեցին ճգնաժամի մեջ է: Դրա մեջ ոչ մի արտառոց բան չկա: Ամենայն հայոց կաթողիկոս, թեմի առաջնորդ, Երուսաղեմի պատրիարք հարաբերությունների ծիրի մեջ ոչ մի արտառոց բան չկա, խնդիրներ կլինեն, կհարթվեն կգնան, դրա մեջ որևէ բան փնտրել պետք չէ: Եղբայրների մեջ խնդիրներ չե՞ն լինում, հայր և որդու միջև խնդիրներ չե՞ն լինում: Այս խնդիրներն էլ կհարթվեն, կանցնեն:

 -Ի՞նչ եք կարծում, կաթողիկոսի և Երուսաղեմի հայոց պատրիարքի հարաբերություննե՞րն էլ կհարթվեն: Որևէ հայտարարություն չեղավ:

 -Դա մեր խնդիրը չէ, և իրենք էլ պարտավոր չեն հայտարարությամբ հանդես գալու, որպեսզի դուք էլ իմանաք, թե դա ինչպես է լուծվում: Խոսքը ամենաբարձր նվիրապետական աստիճանների մասին է՝ Ամենայն հայոց կաթողիկոս և Երուսաղեմի պատրիարք, և մեզանից որևէ մեկն այդ տարածքում չի տեղավորվում և տեղավորվելու տեղ էլ չունի: Հետևաբար, այդ հարցը իրենց խնդիրն է, և իրենք կկարգավորեն: Ի՞նչ է, կարծում եք, որ այդ հարցը չի՞ կարգավորվի: Երկու ամենաբարձրաստիճան հոգևորականները չե՞ն կարողանա խնդիրը լուծել: Ինչպե՞ս կարող է հասարակությունը մտածել, որ այս խնդիրը չի լուծվի: Եկեղեցական դարավոր փորձը, դարավոր իմաստնությունը ի վերջո կհուշեն, որ լավագույն ճանապարհը կգտնվի, և այդ հարցը կլուծվի, և չարախնդացողներն էլ ի վերջո կմնան հուսախաբ:

 -Սրբազան, կարո՞ղ եք ասել՝ ի՞նչն է պատճառը, որ մենք  շատ քիչ սրբեր ունենք, իսկ Գրիգոր Տաթևացուց այս կողմ այլևս չունենք:

 -Սա մեր եկեղեցու խստապահանջ մոտեցումն է, այդ է պատճառը, որ մենք Գրիգոր Տաթևացուց այս կողմ սրբադասված սրբեր չենք ունեցել: Դա չի նշանակում, որ եկեղեցին սրբեր չունի, եկեղեցին միշտ ունի սրբեր, բայց սրբադասումն այլ բան է, սրբեր ունենալն այլ բան է: Սրբադասումն այն է, երբ եկեղեցին հրապարակավ ճանաչում է սրբությունը, հայտարարում է և սահմանում տոնացույց  այդ սրբի համար: Սրբադասումն այլ հարց է, սրբեր ունենալ-չունենալը՝ այլ: Գրիգոր Տաթևացուց հետո մենք հազարավոր սրբեր ունեցել ենք, ունենք և կունենանք: Դա խոսում է եկեղեցու ծայրահեղ խստապահանջ մոտեցման մասին: Կաթոլիկները կարող են ամեն ամիս ինչ-որ մեկին սրբացնել, մեր եկեղեցին շատ ավելի խստապահանջ է, և դրա համար դուք ուրախ պետք է լինեք, տխրելու առիթ չունեք:

 -Դուք ասեցիք, որ եկեղեցին դեմոկրատական կառույց չէ: Քրիստոնեությունը հենց ժողովրդավարական արժեքներ տարածողն է, արդյո՞ք եկեղեցին ինքն էլ պետք է այդ կառույցը չլիներ:

 -Երբ ասում եմ՝ դեմոկրատական կառույց չէ, ես որոշակի համատեքստում եմ ասում. դա վերաբերում է եկեղեցականությանը: Եկեղեցականությունից դուրս՝ ամենադեմոկրատը մեր եկեղեցին է: Եթե կարողանանք գտնել ավելի դեմոկրատական եկեղեցի, կբերեք ցույց կտաք: Մեր մոտ աշխարհական տարրը ամենամեծն է, նվիրապետությունն ունի, բայց եկեղեցական կարգի, նվիրապետության մեջ դեմոկրատիա չկա: Երբ մենք մտնում ենք միաբանական ուխտի մեջ, դեմոկրատիան վերջանում է:

Աղբյուր` http://www.1in.am/arm/armenia_interview_214750.html